مهار آبها پس از بارش در این فصل سفره های خالی زیر زمینی را تقویت می کند؟

 

  پدیده زیانبار خشکسالی که به گفته کارشناسان مرگ تدریجی زمین و ساکنانش را رقم می زند، بیش از دو دهه است که ایران و مناطقی از جهان را درگیر خود کرده است.

دراین دو دهه بارش ها آنطور که باید و شاید زمین را سیراب نکرده و پیامد آن زایش پدیده هایی چون گردوخاک، ذرات معلق، خشک و بی رمق شدن زمین و حتی آفت زدگی و نابودی درختان چند صد ساله و تنومند بلوط و دیگر گونه های گیاهی درکشور بوده است.

با نگاهی به وضعیت جغرافیایی کشور که در نیمه کره خشک و نیمه خشک زمین قرار دارد ضرورت توجه به موضوع آب می بایست خیلی زودتر از زمان حال مسئولان و دست اندرکاران را به این موضوع وا می داشت که بحث آبخیزداری و کنترل آبهای سطحی یا روان آب ها را جدی بگیرند و از هدر رفت این سرمایه ها جلوگیری کنند.

وقوع حوادث طبیعی مانند سیل روستای سیجان در البرز یا سیل در استان های ایلام و لرستان و دیگر نقاط کشور اگر چه کنترل آن ها شاید با یک اقدام سطحی ممکن نباشد اما اجرای طرح های به ظاهر کوچک به صورت ضربتی می تواند از تکرار تخریب ها بکاهد ضمن آنکه آب های باران به سوی سفره های زیر زمینی سرازیر می شود.

اگرچه وقوع هر حوادث در کشور مانند زلزله و سیل مسئولان و تصمیم گیران را به فکر و چاره اندیشی مقطعی وا می دارد اما با گذشت زمان مسائل و موضوعات به فراموشی سپرده شده و منتظر می مانیم تا حوادث تکرار شود.

در این سال ها با اینکه کل کشور حتی مناطق پرباران ایران از عوارض خشکسالی رنج برده است لیکن کمتر به این موضوع پرداخته شده که می توان با کنترل روان آب های اندک حتی المقدور از فرونشست بیشتر زمین جلوگیری کرد.

آبخیزداری یکی از حلقه های مفقوده در بحث خشکسالی است که اگرچه در دهه 70 شاهد شروعی براین طرح اثر گذار و ارزشمند بودیم لیکن در دهه های بعد به بوته فراموشی سپرده شد یا توجه به آن به حداقل رسید.

آنطور که کارشناسان آب و خاک و منابع طبیعی می گویند، با سه روش عمده احداث سیل بند بر روی رودخانه های فصلی، خشکه چینی در ارتفاعات و ایجاد آبخوان در دشت ها می توان فواید زیادی از روان آب ها برد.

پیشگیری از فرسایش خاک، نفوذ آب به لایه های درونی زمین، حفظ گونه های گیاهی و ذخیره بلند مدت آب در سفره های زیر زمینی از آثار مفید و ارزشمند آبخیزداری به شمار می رود.

طرح آبخیزداری در دهه 70 توسط وزارت جهاد سازندگی (جهاد کشاورزی) و سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری در ایران کلید خورد و می رفت تا از بحران خشکسالی در کشور بکاهد.

طراحان و برنامه ریزان در دهه 70 معتقد بودند که استمرار این طرح علاوه بر جلوگیری از وقوع سیل های مخرب، از میزان تخریب خاک، نابودی پوشش گیاهی و ازبین رفتن حاصلخیزی اراضی کشاورزی پیشگیری می کند.

پیش بینی بیش از سه دهه خشکسالی در ایران و منطقه خاورمیانه ، موضوعی بود که در دهه 70 توسط مسئولان وزارت نیرو و حتی سازمان هواشناسی بارها به زبان آورده شد و حتی برخی کارشناسان بحران کم آبی را در دهه های 80 و 90 به عنوان یک پیش بینی و یک بحران در سطح کشور رسانه ای کردند.

به گفته مدیرکل منابع طبیعی استان البرز، سرعت تغییر اقلیم از میزان فعالیت های آبخیزداری در کشور بیشتر است.

حسین میر رجبی گفت: درکشور ما همیشه بعد از حوادث طبیعی به دنبال مقصر هستیم ، اما پس از فروکش کردن مسایل حاشیه ای حادثه ، موضوع به فراموشی سپرده می شود.

وی ادامه داد: هر زمانی که به دنبال مقصر هستیم اصل موضوع فراموش می شود و اگر بخواهیم از مقصر سیل سیجان استان البرز نام ببرم، مقصر کمبود اعتبار است زیرا استان تازه تاسیس البرز به لحاظ بودجه و اعتبار برای ایجاد زیر ساخت ها با محدودیت مواجه است.
وی ادامه داد: زمانی که البرز به استان تبدیل شد هیچ زیرساختی در بخش های مختلف از جمله آبخیزداری برای آن فراهم نبود و می بایست، خارج از اعتبارات معمول به آن بودجه داده می شد.

مدیرکل منابع طبیعی البرز گفت: به عنوان مثال اداره های استان از جمله اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری با مشکل شدید اعتباری مواجه هستند و همین امر سبب شده تا پروژه ها به ویژه در بخش آبخیزداری عقیم بماند.

مدیرکل منابع طبیعی استان البرز به تشریح حادثه سیل تابستان امسال در روستای سیجان به عنوان یک موضوع کلیدی پرداخت و گفت: دوره بازگشت سیل در این روستا یکصد ساله است بطوریکه رودخانه سیجان همیشه خشک است.

وی بیان داشت: این حادثه ضرورت اجرای طرح جامع سیل و خطر پذیری را در روستاهای استان البرز و کشور دوچندان می کند.

میررجبی ، اجرای طرح های آبخیزداری در اطراف روستاها و مناطق مختلف کشور را در کاهش خطرات سیل ضروری دانست و گفت: از بین رفتن پوشش گیاهی تنها علت تشدید سیل نیست بلکه عوامل دیگری در وقوع این حوادث دخیل است.

https://mrbilit.com/mag/