بهره‌برداری جنگل

 بهره‌برداری جنگل به کلیه عملیات و اقدامات مربوط به قطع و استحصال درخت که منجر به خروج چوب و سایر فراورده‌های چوبی از عرصه جنگل و حمل آن به مقصد نهایی (دِپو، کارخانه، بازار مصرف) می‌شود اطلاق می‌گردد. بهره‌برداری، علم و فنِ اجرای اصولی برنامه‌ها برای تحقق اهداف پرورش جنگل است و در واقع یکی از ارکان علم جنگل‌داری به حساب می‌آید که حاصل سالیان دراز کار طبیعت و انسان را به هم پیوند می‌دهد و حلقه اتصال بین بخش‌های تولید زیستی و تولید صنعتی است. بهره‌برداری از جنگل یک نوع برداشت چوب از درختان جنگلی است که مترادف با موازین علمی و فنی و زیست‌محیطی باشد و در عین حال از اصول اقتصادی و اجتماعی پیروی کند زیرا رعایت نشدن این اصول باعث می‌شود بهره‌برداری خسارات زیادی به بار آورد و به فعالیتی مخرب تبدیل شود.

بهره‌برداری مدون و علمی در شمال کشور از سال 1338 که نخستین طرح جنگل‌داری برای جنگل‌های لُوِه در شهرستان مینودشت در استان گلستان تهیه شد و به ویژه از سال 1341 که جنگل‌ها و مراتع کشور ملی اعلام شد آغاز گردید. در آن زمان به دلیل کمبود و حتی نبود نیروی کارشناسی لازم، اغلب از کارشناسان خارجی استفاده می‌شد. گذشته از این، خو گرفتن مردم به این موضوع که بهره‌برداری جنگل باید به صورت علمی و صنعتی باشد نه سنتی، نیازمند زمانی طولانی بود. در حدود 50 درصد درختان شمال کشور را درختانی با قطر بالای ۶۵ سانتی‌متر تشکیل می‌دهد. در مجموع، درختان مسن و قطورِ زیادی در جنگل‌های شمال وجود دارد که قطع حساب شده آن‌ها ضمن افزایش تولید چوب سایر درختان موجود، فرصت مناسبی برای رویش نهال‌ها و درختان جوان فراهم می‌کند. بهره‌برداری، به موازات جنگل‌کاری، پرورش جنگل، جاده‌سازی، حفاظت و توسعه، یکی از برنامه‌های اعمال مدیریت طرح‌های جنگل‌داری است که با حذف تعدادی از درختان مسن و معیوب و درختانی که مزاحم درختان مرغوب هستند کیفیت جنگل را بهبود می‌بخشد.

خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فرد چوب باعث شده است در زندگی ما کاربرد گسترده‌ای داشته باشد. بیش از 4500 نوع محصول و فراورده شامل گروه وسیعی از محصولات صنایع تبدیل مکانیکی چوب از انواع محصولات ساخته شده از چوب خام مثل صنایع دستی و سرویس مبلمان و لوازم اداری و منزل و دیوارَک (پارتیشن) و کابینت گرفته تا فراورده‌هایی مثل تخته خرده چوب (نئوپان و MDF) و روکش و تخته لایه و صنایع تبدیل نیمه شیمیایی شامل انواع خمیر کاغذ و مقوا و سِلولز خام و الیاف مصنوعی و صنایع تقطیری شامل اسید اَسِتیک و اسید فُرْمیک و غیره از آن استحصال می‌شود. در غرب مازندران یک کارخانه تخته خرده چوب و 474 کارگاه صنایع چوب شامل 420 کارگاه درودگری و 48 کارگاه چوب‌بری و جعبه‌سازی و 6 کارگاه متفرقه وجود دارد.

تولید نهال و بذور درختان جنگلی

هر ساله حدود 5 میلیون اصله نهال توسط مجریان(شرکتها)،اداره کل منابع طبیعی وآخیزداری حوزه ساری، و نهالستانهای خصوصی تولید می شود.

بخش حفاظت:

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری منطقه ساری با ۸ اداره منابع طبیعی شهرستانی

   با همکاری۱۴مجری طرح جنگلداری حدود۱۲ ایست بازرسی ثابت و سیار   ، ۳۶ واحد منابع

با میانگین سطح حوزه استحفاظی هر واحدمنابع طبیعی بطور متوسط۴۰۰۰۰ هکتار، تمام توان و نیرو خود را در امر حفاظت از عرصه های منابع طبیعی به کار گرفته است. بدیهی است امورمختلف حاکمیتی ازجمله گشت و مراقبت،اعمال مقررات مربوطه به ماده۵۵،۴۸،۴۷،۴۳،۴۲

پیگیری وهماهنگی بانیروی انتظامی، دستگاه قضائی، تثبیت مالکیت دولت ، اجرای مقررات وتفکیک انفال در خصوص اخذ سند مالکیت ، اطفاءحریق و دهها وظیفه کوچک وبزرگ توسط این نیروهای معدود انجام میگیرد.

همچنین منابع ملی در حوزه اداره کل دارای ۴۰۰۰ کیلومتر مرز مشترک با حاشیه شهرها،     جاده ها، روستا ها خصوصا“ اراضی اشخاص است که باتوجه به گستردگی و ارزش اقتصادی و زیست محیطی فوق العاده بالای منابع طبیعی دراستان ، مقابله با تخریب وتجاوز به عرصه های ملی از اهم وظایف میباشد.

حوزۀ عملیاتی واحدهای اجرایی حفاظت از جنگل‌ها و مراتع غرب مازندران-نوشهر به مساحت 510،393 هکتار دارای 6 اداره منابع طبیعی در شهرستان‌ها، ۲۰ واحد منابع طبیعی در بخش‌ها، 18 واحد پاسگاه بازرسی و کنترل محمولات جنگلی (شامل 2 پاسگاه دائم و 16 پاسگاه فصلی) است. در جنگل‌ها و مراتع غرب مازندران 165 مأمور حفاظتی مشغول به کارند و برای هر 3800 هکتار، یک مأمور وجود دارد در حالی که طبق معیارهای جهانی باید برای هر ۲۰۰۰ هکتار یک مأمور حفاظتی باشد تا نظارت بر فعالیت‌های جنگل بهتر صورت گیرد. البته در جنگل‌های شمال ایران با توجه به کوهستانی و سخت‌گذر بودنِ بسیاری از مناطق جنگلی، شایسته است برای هر 1000 هکتار یک مأمور حفاظتی در نظر گرفته شود.

یگان حفاظت:

تاریخچه تشکیل گارد یا یگان حفاظت از جنگلها و مراتع

     مستحفظ مسلح جنگل از سال ۱۳۰۳ تا ۱۳۱۳

     پاسبان جنگل از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۹

   گارد جنگل اول از سال ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۹

     گارد جنگل دوم از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۵

   گارد جنگل سوم(سپاه جنگل) از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۶

     یگان حفاظت از منابع طبیعی (گارد جنگل چهارم ) از سال ۱۳۸۴ تاکنون

در اجرای ماده ۱۷۹ قانون برنامه سوم توسعه، دستور العمل تشکیل یگان های حفاظت در دستگاه های کشوری مصوب سال ۱۳۷۹ فرماندهی کل قوا و موافقت ستاد کل نیروهای مسلح (در بهمن ماه سال ۱۳۸۲) و با پیگیری مجدانه مسوولین و کارشناسان سازمان، یگان حفاظت سازمان با معرفی و انتصاب فرمانده، رسماً کار خود را از مورخ ۲۴/۱۲/۸۴ آغاز نموده است.