ارگ بم

 

معرفی ارگ بم

ارگ بم، بزرگترین سازه خشتی در جهان است که در شهر بم در استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. مجموعه معروف به ارگ قدیم، در گوشه‌ی شمال شرقی شهر کنونی بم قرار دارد. این بنا در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال 1383، با عنوان «بم و فضای فرهنگی آن» به ثبت رسیده است. این ارگ قدیمی، که در مسیر «جاده ابریشم» قرار داشت، قدمتی برابر با سده ۵ پیش از میلاد دارد و تا قرن اخیر نیز مورد استفاده قرار می گرفت. این ارگ تاریخی، انواع مختلفی از داستان ها و حوادث را پشت سر گذاشته تا به روزگار اخیر ما رسیده است. همانطور مطمئنا به خاطر دارید این سازه زیبا و حیرت آور در زلزله سال 1382 بم به شدت آسیب دید و برخی از قسمت  های آن فرو ریخت که یکی از بدترین حوادثی بود که از سر گذراند. در سال 1345 ارگ بم در لیست آثار ملی ایران به ثبت می رسد و بخشی از آثار گردشگری این شهر به شمار می آید.  ارگ کهن بم، به عنوان قلعه ای حکومتی - نظامی که در طی تاریخ شکل گیری از پیش از اسلام تا پس از آن در کنار کار کردهای شهری، به واسطۀ موقعیت راهبردی، از تمام استحکامات دفاعی شهری، شامل برج و بارو، خندق و دروازه بهره مند بوده است.

تاریخچه

تحلیل هایی که بر روی اشیای پیدا شده در ارگ انجام شده  است نشان می دهد که این سازه در دوران اسلامی تا سده ی 6 ه.ق از اقتصاد شکوفایی برخوردار بوده است و اوج رونق اقتصادی آن مربوط به قرون 8 تا 6 ه.ق و نیز دوره‌ی صفویه است. این شکوه یکباره در اواخر قرن 6 ه.ق که هم زمان با حمله ترکان غز نیز هست، از دست می رود اما شهر به حیات خود هر چند کمرنگ تا دوره ی قاجار ادامه می دهد. جدای از این گونه یافته های باستان شناسی اما قدیمی ترین شواهد معماری ارگ به سده‌ی 7 تا 8 ق.م بر  می گردد. این سازه ها بارها تخریب و باز مورد مرمت قرار گرفته است و تا اواسط قرن 13 ه.ق همچنان مسکونی بوده است، از آن پس به دلیل فراهم شدن امنیت نسبی در منطقه و فرسودگی بافت معماری، رو به متروک شدن می گذارد و شهر امروزی بم در خارج از ارگ گسترش پیدا می کند. تقریباً از سال 1219، ساخت شهر جدید بم جنوب شهر کهنه (ارگ) آغاز می گردد. بعد از خروج مردم، ارتش تا سال 1309 در بخش هایی از ارگ به ویژه در بخش حاکم نشین مستقر می گردد. از آن پس تا سال 1345، ارگ در وضعیتی بلا تکلیف به سر می برد. در سال 1345 ارگ بم در لیست آثار ملی ایران به ثبت می رسد و بخشی از آثار گردشگری این شهر به شمار می آید. در سال 1350، ارگ بم تحت حفاظت سازمان ملی حفاظت آثار باستانی قرار می گیرد. از سال 1351، با تخصیص اعتبار سالیانه مورد تعمیر واقع می شود. در سال 1372، ارگ بم به پایگاهی برای پژوهش های حوزه میراث فرهنگی تبدیل می گردد تا اینکه در سال 1382، بر اثر زلزله بم بخش زیادی از این اثر ویران و تخریب می شود. ساختمان های آن فرو ریختند و برج و بارو های آن چنان واژگون شدند که دیگر نتوان از اعتبار و اقتدار گذشت آنها سراغی گرفت. در پی این اتفاق ناگوار، توجه جامعه جهانی و مجامع داخلی به این اثر ارزشمند بیش از پیش جلب شد. تا اینکه در اجلاس 28 کمیته میراث جهانی که از تاریخ 7 تا 17 تیرماه 1383 در شهر سوشو چین برگزار شد، «بم و منظر فرهنگی آن» با مرکزیت ارگ به طور هم زمان هم در فهرست «میراث جهانی» و هم «میراث جهانی در خطر» به ثبت رسید.

https://mrbilit.com/mag/bam-citadel/